Ściółka w kurniku – jaką wybrć?
Ściółkę stosuje się w chowie różnych gatunków drobiu, w tym kurcząt brojlerów, wychowie kurcząt nieśnych i mięsnych oraz dla stad drobiu produkującego jaja wylęgowe i konsumpcyjne w chowie ekologicznym ściółkowym, a także w chowie indyków, kaczek i gęsi.
Decyduje ona w dużej mierze o zadowalających wynikach chowu brojlerów. Nie można lekceważyć tego ważnego czynnika środowiskowego. Należy wiele uwagi poświęcić jej jakości i pielęgnacji. Bowiem w sposób zasadniczy wpływa na dobrostan, stan zdrowia i wyniki produkcyjne. Powinna pochłaniać wilgoć i gazy, zapewniać kurczętom poczucie komfortu, pozwalać na grzebanie a tym samym na jednoczesne jej przewietrzanie i osuszanie.
Wilgotna, stanowi idealne podłoże dla patogenów, tj. głownie E. coli, pierwotniaków z rodziny Eimeria (powodujących kokcydiozę) i pałeczek Salmonelli. Kurczęta chowane na wilgotnej ściółce chorują na mykoplazmozę, powodującą zmniejszenie przyrostów. Nieodpowiednia i źle utrzymana ściółka jest przyczyną uszkodzeń łap, stanów zapalnych i opuchnięć stawów, pęcherzy na piersiach.
Jaka powinna być?
Niezwykle istotnym czynnikiem jest rodzaj ściółki i jej jakość. Od tego zależy kształtowanie się mikroklimatu w całym budynku, a co za tym idzie zdrowie ptaków. To z kolei wpływa na wyniki produkcyjne. Zastosowana ściółka powinna więc odznaczać się dobrymi właściwościami higroskopijnymi. Powinna być czysta, pozbawiona zanieczyszczeń mikrobiologicznych takich jak pleśnie, grzyby i bakterie. Nie powinna wykazywać właściwości zapachowych – sztuczne dodatki zapachowe są niedopuszczane. Czysta ściółka wyprodukowana jest w 100% z materiałów naturalnych bez sztucznych dodatków i zanieczyszczeń.
Ściółka w kurniku – rodzaje
Na ściółkę dla drobiu zwykle bierze się pociętą na długość kilku cm słomę ze zbóż ozimych, ponieważ to korzystnie zwiększa jej chłonność. Prócz tego za dobry materiał ściółkowy uważa się też odpady produkcyjne, takie jak trociny, suche wióry drzewne i ścinki papieru, a także torf oraz plewy z roślin zbożowych i motylkowych. Uwaga jednak, gdyż w chowie drobiu wodnego trociny są niewskazane, bo niszczą cenne upierzenie. Bardzo dobrym rozwiązaniem, acz nie docenianym jest pellet ze słomy. Pellet to udoskonalona wersja rozwiązania stosowanego od lat. To nic innego jak drobno posiekana słoma pszenna, która od lat wykorzystywana jest w kurnikach i innych pomieszczeniach gospodarskich przy hodowli zwierząt.
Wodochłonność to najistotniejsza cecha dobrej ściółki. Przykładowo wchłanianie wody (kg) przez ściółkę (100 kg) wynosi: wióry drzewne 145, trociny 152, słoma pszenna 257, słoma żytnia 265, torf 404. Funkcjonuje przy tym naczelna zasada, że „przy kontrolowanej wentylacji i właściwej pielęgnacji średnia wilgotność ściółki w zimie nie powinna być większa niż 36%, a w lecie 18%”.
Za mocno wilgotna ściółka w kurniku powoduje następujące problemy: wzrost wilgotności oraz stężenia amoniaku i siarkowodoru w budynku, wzrost zagrożenia wystąpieniem kokcydiozy i pasożytów, powstawanie zabrudzeń upierzenia i skorup jaj, oblepianie brudem pazurów ptaków, powstawanie pęcherzy piersiowych i wad nóg, co obniża wartość poubojową (szczególnie dotyczy to kurcząt brojlerów i indyków rzeźnych, bo te często i długo leżą).
Ściółka w kurniku – temperatura
Temperatura to kolejny bardzo istotny parametr ściółki dla drobiu, szczególnie w pierwszym okresie życia ptaków. Temperatura ściółki w chwili zasiedlenia budynku powinna wynosić 30 stopni C. Aby to uzyskać i utrzymać, niezbędne jest wykonanie dobrej izolacji posadzki kurnika (by nie uciekało ciepło i nie podsiąkały wody gruntowe), a także odpowiednio wydajne ogrzewanie i wentylacja. Ściółka położona w kurniku zaczyna pracować po ok. 4 tyg. wejścia na nią ptaków, wydzielając przy tym znaczne ilości ciepła – max 10 kcal/1 godz./m2. Latem w czasie upałów jest to niekorzystne, szczególnie w odchowie rzeźnych brojlerów indyczych i kurzych, bo może powodować groźne przegrzanie, a nawet upadki ptaków.
Ściółka w kurniku – właściwa pielęgnacja
Przed założeniem ściółki w budynku zaleca się najpierw posypać posadzkę superfosfatem lub wapnem hydratyzowanym, w ilości 0,25-0,5 kg na 1 m2, co ma neutralizować szkodliwy amoniak oraz hamować ewentualne procesy mikrobiologiczne. Potem odpowiednia pielęgnacja już nałożonej ściółki w kurniku wymaga usuwania jej z miejsc zawilgoconych (są to szczególnie okolice poideł) i dościelania tam od razu nowego suchego materiału. Zaleca się też posypywanie użytkowanej ściółki ziarnem lub żwirkiem, co prowokuje drób do grzebania i przewietrzania w ten sposób ściółki. Miejsca zawilgocone warto też posypywać superfosfatem (0,3-0,7 kg na 1 m2) i przykrywać potem cienką warstwą nowej ściółki. Ponadto, aktywność biochemiczną ściółki lub konsystencję kału zmniejszają również preparaty dodawane do paszy i/lub ściółki, jak np.: biosan, enzymy paszowe, dezodoranty, probiotyki, oparte przeważnie na kompozycjach bakteryjnych.
Ściółka w kurniku – jaka ilość
Kurczęta brojlery na 1000 m2 powierzchni posadzki w kurniku potrzebują 5 ton materiału, by mieć zapewnioną warstwę ściółki o grubości 5-8 cm. Ptaki hodowlane wymagają podwojenia tej ilości, by mieć zapewnioną warstwę ściółki o grubości 8 cm. W sumie orientacyjnie szacuje się, że w czasie wychowu na każde kurczę do 18 tyg. życia trzeba liczyć ok. 1 kg ściółki. W szacunku tym należy też dodatkowo uwzględnić: zagęszczenie ptaków, rodzaj ściółki (jakość surowca), technologię pojenia i karmienia itp.
Wskazówki dotyczące użycia dla powierzchni 1000 m2 w cyklu hodowlanym:
brojler kurzy: 1200 kg – 3000 kg
indyk odchów: 3600 kg – 4500 kg
indyk tucz: 5000 kg – 6500 kg
brojler kurzy – 1200 – 1400 kg (metoda cienkiego ścielenia bez potrzeby rozgrabiania) lub 3000 kg (metoda tradycyjna)
indyk odchów do 16 tygodni 3600 – 3900 kg (metoda cienkiego ścielenia bez potrzeby rozgrabiania, można stosować nawet bez ogrzewania podłogowego) lub metodą tradycyjną 4500 kg
indyk tucz od 5000 kg do 6500 kg w cyklu hodowlanym.
Ścieląc metodą tradycyjną co około dwa dni pellet należy przegrabić.
Podane ilości są orientacyjne i nie stanowią gotowej instrukcji stosowania. Ilości zastosowanej ściółki zależą od indywidualnych warunków hodowli.